EVDE KAYISI NASIL KURUTULUR

Blog yazılarına bu kadar uzun ara vermek istemememe ve yazılacak onlarca konu olmasına rağmen bu kadar aranın sebebi vakit darlığı. 

Evde kayısı kurutulur mu? Kayısı nasıl kurutulur? gibi soruların cevabını resimlerle destekleyerek vereceğim bu yazının iki yıl önce notları alındı, resimleri çekildi ama yayınlamak bu güne nasip oldu.

Evet evde kayısı kurutulur. Eğer güneş gören bir teras balkon vs... niz varsa gayette kolaydır. Çocukluğumda anneannemin bahçesindeki ağacın kayısılarını kuruttuğu sahne hala gözlerimin önünde. Önce kayısıları ikiye bölüp çekirdeklerini çıkarır ve selece denen ağaçtan örme tepsi şeklindeki şeye dizip güneş neredeyse oraya koyardı. 

DOMATES NASIL KURUTULUR

Yıllardır domates nasıl kurutulur merak ederdim, bir yandan da korkardım. Çünkü domates zor kurur gibi bir endişe vardı zihnimde. 

Bu sene domates kurutmayı denedim.  Özellikle ev ekmeğinin içine katıp, domatesli zeytinli ekmek nasıl olur tecrübe etmek istedim. 

Domates kurutmak zannettiğim kadar da zor değilmiş. Eğer daha önce dolma biber kuruttuysanız şunu söyleyebilirim; domates kurutmak dolma biber kurutmaktan çok daha kolay. 

Domates kuruturken tuzlanır mı tuzlanmaz mı sorusunun da cevabını bulamamıştım. Çoğu kimse tuzlayarak kurutmuş ama benim tuzlama ile ilgili kötü bir anım olduğu için cesaret edememiştim. 

Yarısını tuzladım, yarısını tuzlamadım. İkisi de aynı şekilde kurudu. Bundan sonra domates kuruturken tuzlayıp kurutacağım.

Domates kurutmak için ağustos ayı ve eylülün başları ideal zamanlardır. Tabiki havanın bol güneşli olması lazım. Bizim balkon sadece sabahtan öğlene kadar güneş alıyor. Buna rağmen güzel kurudular. Ama bu süreçte hiç yağmur yağmadı ve hava hep açıktı. 

İstanbul, Samsun gibi nemli yerlerde sebze kurutmanın mümkün olmadığını duymuştum ne derece doğru bilmiyorum ama eğer öyleyse fırında da domates kurutmak mümkün. Ben denemedim henüz ama internette tarif verenler olmuş. Daha önce fırında kiraz kurusu yapmıştım. Domates de bu şekilde kuruyabilir diye düşünüyorum. 

NANE NASIL KURUTULUR

Mutfakta kuru nane kullanmayan yoktur herhalde. Yaprak sarmasının,dolmaların, çorbaların özellikle de yoğurt çorbasının vazgeçilmez aroma vericisidir.

Çeşitli mide rahatsızlıklarında yine ilk aklımıza gelen bitkilerdendir nane.

Evde kurutanlar bilir, çarşıdan alınanla evde yapılanı arasında baya fark vardır. Bilmeyenler ise mutlaka deneyip sonucu görmeli.

Az kuruttuğum zaman maalesef marketten hazır aldığım da oluyor. Gerçekten aradaki fark bariz belli.

Sıcak havalarda bir iki günde kuruyor nane. Resimler eşliğinde nane kurutmanın detaylarına bakalım şimdi de;

FASÜLYE NASIL KURUTULUR

Evet bu aralar kış hazırlıklarının hız kazandığı bir dönem.

Yemyeşil yaprakların sarıdan turuncuya farklı farklı renklerle boyanarak insanoğluna sunulan görsel şölenin bitiş tarihi, bizim de mutfaklardaki reçeldi kuruydu telaşımızın nihayeti demek. 

Sonrasında beyaz bir yorganı üzerine çekip dinlenen yeryüzü, baharla birlikte vagonlar dolusu tonlarca hediyeyi getirir yığar yeryüzüne; tam da kış için hazırladığımız kurular konserveler tükenirken. Erzakları bitmeye yakın insanlar açılışı miss kokulu çileklerle yapar. Sonrasında en güzel sofralarda yerini alacak sarmalar için yaprak ikram edilir insanoğluna. Madımak eklenir konserve ya da kuru yapalım diye listeye.

Marmelat ve reçellerden ilk kokusu mutfağı saracak olanı gül ve çilektir.

Ardından erik, kayısı, vişne, şeftali....Onlarca çeşitten meyve suları, tatlılar...

Temmuz ağustos geldi mi biber, patlıcan, bamya, fasülye, nane, domates sıraya girerler güneşle buluşup değişik bir tat ve kokuya ulaşmak için.

Sonbahara doğru finaller salça, pekmez, tarhana üçlüsü ile yapılır genelde. 

Yoğundur, yorucudur ama bambaşka bir zevk vardır bu işlerde. Özellikle de kurular. Eskilerden kalan bir miras gibidir bu alışkanlığa sahip olmak. Eğer kurutmak için biber, patlıcan asmamışsan güneş boşa gidiyormuş gibi hissedersin.

Her yıl her yıl bu döngü tekrarlanır. Çoğu kez aklımıza bile gelmez, telaşa dahi düşmeyiz biten gidenlerin ardından. Gelecektir yine dolu dolu vagonlar, sunulacaktır gözümüzün gönlümüzün önüne. Bu işlerde yığınla mana yüklüdür; anlaşılmayı bekler durur. 

İnsanoğlunun omuzlarında ise, bütün bu verilişlerin ardındaki Zatı görüp O'na teşekküratını sunmak yükümlülüğü vardır.

Bir iki cümle yazıp tarife geçme niyeti ile oturmuştum klavye başına ama sebze kurutmak, kış hazırlıkları falan yazarken bu zihnimde sonbaharı çağrıştırdı; bana sonbahar de, kalemi ver elime... Ruhumu coşturan mevsim...

BAMYA NASIL KURUTULUR

Kuru dosyamızın üçüncü konusu bamya. Yaz günü taze bamya pişirmek hiç aklıma gelmez zira taze bamyayı pek sevmem.

Ama kışın kuru bamyayı sık sık pişiririm. Nedense kurusu daha güzel gelir bana. Kuru bamyada daha güzel bir tat ve koku oluyor taze bamya ile kıyaslandığında.

Kurutması ise dolma biber kadar zor değil. 2-3 gün güneş olsa tehlikeyi atlatıyor. Sadece doğrarken biraz yapış yapış oluyor elleriniz bamyanın o kendine has yapısından dolayı.

Sanırım ağustos ayının güneşli günleri bamya kurutmak için en ideal zaman dilimi.

PATLICAN NASIL KURUTULUR

Kışlık hazırlıklar devam ediyor. Sebze kurutma dosyamızın ikinci konusu patlıcan. İlk konumuz dolmalık biberdi.

Patlıcan biberle kıyaslandığında çok daha rahat kuruyor.

Patlıcanı dolmalık şeklinde kurutan da var, uzun uzun dilimleyip kurutan da.

Ama ben yemeklik şekilde doğrayıp kurutmayı seviyorum. İster kuru sebze haşlamasında, ister yemeklerinizde kullanabileceğiniz şekli ile hazır olmuş oluyor.

Kurutma zamanı ise temmuz ve ağustos aylarının en sıcak günleri olarak seçilirse güzel olur. Ben ağustos ortalarında havanın 37 derece civarında olduğu bir günde kuruttum. Aşırı nemli bir yerde oturuyorsanız muhtemelen sebze kurutma işlemi yapamayacaksınız. Bu notu da düştükten sonra geçelim tarifimize.

BİBER NASIL KURUTULUR

Kış hazırlıkları mutfağın hem yorucu hem de en zevkli kısımlarından biri. Sebze kurutma işlemi başlı başına harika bir olay.

Bu konuda biraz anneannelerimizin yöntemlerini kullanmaktan yanayım. Yani dondurucuya biber at, bamya at vs tercihim değil. Mis gibi kurutmak ve kışın o eşsiz kokuları ile bu gıdaları kullanmak hem daha doğal hem de daha lezzetli gelmiştir hep. Tabi işin heyecan dolu bir yanı da var sanki dondurucuya atma ile kıyaslandığında. Bu da her yıl yaz sıcağında yaşanan keyifli bir macera :)

Sebze kurutma dosyasının ilk konusu ise dolmalık biber.  Evet dolmalık kuru biber aktarlarda satılıyor ama genelde iri ve kalın kabuklu oluyor. Kendi seçtiğimiz biberleri kurutmak daha güzel. Hele bir de kendiniz yetiştirebiliyorsanız en iyisi.

Sebzeler içinde en zor kuruyanı dolmalık biberdir. Eğer bulunduğunuz yerde deniz varsa ve nem oranı yüksek ise büyük ihtimalle biber kurutamazsınız hazır almaya devam.

Eğer güneydoğu gibi aşırı sıcak bir bölgede iseniz bu kurutma işleminde size kolaylık sağlayacak işinizi kolaylaştıracaktır.

Benim tecrübelerim ise deniz olmayan ama sıcaklığın da güneydoğu kadar olmadığı yerler için geçerli.

Kurutma işleminden önce bulunduğunuz bölgenin bir hafta on günlük hava tahmin raporuna bakarak işe başlamanızı tavsiye ederim. Zira dolmalık biber nazlı olur. Hava bulutlanır bir de yağış olur biberler ıslanırsa emeğinizin boşa gitme riski artar. 7 ila 10 gün bol güneşli bir zaman dilimi en ideal zamandır dolmalık biber için.

Evde kurutacak olanlara tavsiyem mümkünse çok büyük ve kalın olmayan narin biberleri bu iş için kullanmak. Zaten elinize alınca biberin iyisi anlaşılır az çok.

Temmuz ve ağustos aylarının en sıcak günleri bu iş için en münasip zaman dilimi. Bir de sıcaklık 37-40 derece civarı ise süper.

KİRAZ KURUSU

Kiraz kurutmak nereden çıktı derseniz şöyle ki;

Taktir edersiniz ki kirazı vişne gibi geniş bir yelpazede kullanamıyoruz. Vişnenin kullanım alanı çok olduğu için eve onlarca kilo vişne gelse, ben bunu ne yapsam da değerlendirsem acaba kaygısı hiç yaşanmıyor.

Vişne ile ne yapılmaz ki :)

Reçel yap, kurabiye yap, vişne suyu yap, konsantre içecek yap, dondurma yap, onlarca çeşit tatlı yap, pestil yap, pasta yap, konserve yap... Hiç mi bir şey yapmaya vaktin yok? O zaman at dondurucuya sonra kullan...

Ama kiraz öyle değil. Bir yakınımız bir sepet kiraz göndermişti geçmiş günlerin birinde. Yiyerek de bitecek gibi değildi. O zaman geldi aklıma kirazı kurutmak.

Aslında çay yanına atıştırmalık olarak kuru meyve kadar sağlıklı bir şey olamaz. Hem yapay şeker içermiyor hem de katkı maddesi vs yok içinde.

Ama kuru meyvelerde aklıma takılan nokta hep şu olmuştur;

Malum kuru meyveyi yıkamadan yemek hem pratik hem tadı daha güzel oluyor o zaman. Ama açık yerde kuruduğu zaman ne kadar dikkat de edilse toz kıl vs gibi kaçınılmaz şeyler olabiliyor. Zamanında üzerine ince bez koyarak bile kurutmuşluğum var ama istediğim gibi olmuyordu maalesef.

Peki çözüm?

YAPRAK KONSERVESİ

Asma yaprağı ülkemizde çok tüketilen besinler arasında. Kış hazırlıklarının olmazsa olmazı. Düğün olur yaprak sarılır, mevlüt olur yaprak sarılır, günlerde, gezmelerde sofraların baş köşesinde yerini alır sarmalar.

Genelde yurdumun becerikli hanımları bu yaprakları tuzlu su ile basar yıl boyu kullanır. Ama ben bir türlü beceremedim gitti bu işi :)  Hadi güç bela bastım diyelim bir de bunu muhafaza etme işi var. Üsten küflendi mi yok suyu çekildi mi vs..vs..

Becerenlere helal olsun bir gün o mertebeye ulaşırmıyız bilinmez ama ben şimdilik kendi yöntemimi paylaşayım benim gibi tuzlu yaprak basmayı beceremeyenlere (tabi varsa)

Bu yöntemi yıllar önce çok sevdiğim bir komşu teyzeden öğrenmiştim. Yaprağı kocaman bidonlara basanlar için bu yöntem pek tutulmuyor ama ben halimden memnunum. İyi ki de öğretmiş teyzem bunu bana.

Tarife geçmeden önce şunu özellikle söylemek isterim ki; 5-6 kg. yaprak alıp da bu yöntemi denemeye kalkmayın. Hele de tek başınıza. İlk denemenizi 1 kg. yaprak ile yapmanızı tavsiye ederim.

Eğer bahçenizde bağınızda asmanız varsa bu yöntem güzel oluyor şöyle ki: